عصب کشی دندان یا درمان ریشه یکی از رایج‌ترین درمان‌های دندانپزشکی برای نجات دندان‌هایی است که پوسیدگی یا آسیب شدید داشته‌اند. اما بسیاری از بیماران پس از انجام این درمان با سوالات مهمی درباره نحوه تغذیه و بایدها و نبایدهای غذایی مواجه می‌شوند. رعایت یک رژیم غذایی مناسب و مراقبتی، نه تنها روند بهبودی را تسریع می‌کند بلکه کمک می‌کند از بروز عوارض، عفونت یا آسیب مجدد به دندان جلوگیری شود.
در این مقاله جامع از کلینیک دندانپزشکی آریل دنتال، به طور تخصصی و مرحله‌به‌مرحله به بررسی «آنچه باید درباره تغذیه پس از عصب کشی دندان بدانید» می‌پردازیم. اگر به‌دنبال پاسخ دقیق و علمی به سوالات خود و رسیدن به یک راهنمای عملی و مطمئن هستید، با ما همراه بمانید.
چرا پس از عصب کشی دندان نوع تغذیه اهمیت زیادی دارد؟
درمان ریشه اگرچه درد را از بین می‌برد و دندان را حفظ می‌کند، اما دیواره‌های دندان ضعیف‌تر شده و در روزهای نخست پس از درمان، دندان حساس است.
مصرف غذای نامناسب می‌تواند صدمات جبران‌ناپذیری از جمله شکستگی، آسیب به پانسمان و حتی عفونت مجدد ایجاد کند.
نکته علمی:
مطالعات منتشرشده در PubMed و توصیه‌های انجمن دندانپزشکی آمریکا تأیید می‌کنند که رعایت تغذیه صحیح بعد از عصب کشی، تا ۴۸ ساعت ابتدایی برای کاهش درد، التهاب و جلوگیری از عوارض کلیدی است.
چند ساعت بعد از عصب کشی می‌توان غذا خورد؟
الف) دوران بی‌حسی
تا زمانی که اثر بی‌حسی کاملاً از بین نرفته (معمولاً ۲ تا ۴ ساعت)، باید از خوردن و آشامیدن پرهیز کنید.
چرا؟
بی‌حسی باعث می‌شود متوجه آسیب زدن به گونه، زبان یا دندان نشوید و حتی جویدن تصادفی ممکن است موجب زخم شود.
ب) پس از پانسمان موقت
اگر روی دندان پانسمان موقت گذاشته شده، حداقل ۲ ساعت هیچ چیز نخورید تا پانسمان به خوبی سفت و تثبیت شود.
بهترین غذاها بعد از عصب کشی دندان چیست؟
الف) توصیه‌های غذایی روزهای اول
غذاهای نرم و سبک گزینه ایده‌آل هستند؛ مواردی که نیاز به جویدن زیاد ندارند و بافتی نرم دارند.
| نوع غذا | پیشنهاد برای مصرف |
| ماست کم چرب | ملایم و آرامش‌بخش، قابل مصرف حتی در ساعات اولیه |
| سوپ سبزیجات | ترجیحاً بدون ادویه تند و خیلی داغ |
| پوره سیب‌زمینی | نرم و فاقد تکه‌های سفت |
| تخم مرغ آب‌پز | بدون روغن و ادویه سنگین |
| برنج کته نرم | بدون ته‌دیگ و لقمه‌های بزرگ |
| انواع پوره میوه | مانند پوره سیب یا موز |
| گوشت پخته‌شده نرم | خورش ریش‌ریش شده یا مرغ له‌شده |
نکته: غذاها باید ولرم یا سرد باشند و تحت هیچ شرایطی داغ مصرف نشوند.
ب) نوشیدنی‌ها
نوشیدنی‌های ولرم، شربت‌های خانگی و آب معدنی (بدون قند افزوده)
چای ولرم یا سرد مجاز است
پرهیز از نوشیدنی داغ (قهوه/چای داغ) و نوشابه‌ها تا ۷۲ ساعت
چه غذاهایی را بعد از عصب کشی نباید بخوریم؟
بعد از عصب کشی، یک سری غذا و خوراکی کاملاً ممنوع است:
الف) مواد سفت و سخت
آجیل، یخ، آب نبات سفت، ته‌دیگ، چیپس، میوه سفت و نان خشک
دلیل: استحکام دندان کاهش یافته و این مواد می‌توانند باعث شکستگی یا آسیب به ترمیم شوند.
ب) مواد چسبناک
شکلات‌های چسبناک، کارامل، تافی، آدامس
دلیل: این مواد به پانسمان می‌چسبند و برداشت آن‌ها ممکن است مواد ترمیمی را جابجا کند.
حتما بخوانید:ارتودنسی دندان; راهنمای جامع، انواع، فواید و هزینه‌ها
ج) مواد غذایی گرم یا بسیار سرد
بستنی، نوشیدنی سرد، غذا یا نوشیدنی بسیار داغ
دلیل: گرما و سرما به تحریک عصب باقیمانده یا مواد ترمیمی کمک می‌کند و موجب احساس درد یا تورم می‌شود.
د) مواد اسیدی و قندی
نوشابه گازدار، آبمیوه صنعتی، سرکه، شیرینی و کیک زیاد
دلیل: اسید و قند به مینای دندان و بافت لثه آسیب می‌زنند و ریسک پوسیدگی و عفونت را بالا می‌برند.
چای بعد از عصب کشی دندان؛ مجاز یا ممنوع؟
در ساعات آغازین بعد از عصب کشی (تا چند ساعت اول)، مصرف چای داغ یا نوشیدنی‌های گرم توصیه نمی‌شود.
پس از کاهش بی‌حسی و تثبیت پانسمان، چای ولرم یا سرد مشکلی ایجاد نمی‌کند. توصیه می‌شود چای قوی ننوشید تا رنگدانه‌های چای جذب پانسمان و مواد ترمیمی نشود.
تا چند ساعت بعد از پانسمان موقت نباید چیزی خورد؟
پانسمان‌های موقت (Temporary Filling) معمولاً بین ۳۰ دقیقه تا ۲ ساعت برای سخت شدن کامل زمان نیاز دارند. بهتر است تا دو ساعت پس از پانسمان، هیچ غذایی مصرف نشود.
این کار مانع ورود باکتری و آلودگی به دندان عصب کشی‌شده می‌شود و مواد ترمیمی بهترین استحکام را می‌گیرند.
درد بعد از عصب کشی دندان طبیعی یا غیرطبیعی؟
بلافاصله پس از درمان ریشه، احساس درد، تورم یا کمی خونریزی کاملاً عادی است.
این درد معمولاً ظرف ۳ تا ۷ روز با مصرف مسکن و آنتی‌بیوتیک طبق دستور دندانپزشک کنترل می‌شود.
- تا ۴۸ ساعت شدت درد
- بین ۳ تا ۷ روز رفع کامل درد و التهاب
در چه شرایطی مراجعه فوری ضروری است؟
- ادامه درد شدید بعد از ۷ روز
- تورم غیرعادی یا چرک
- افزایش بوی بد دهان یا طعم ناخوشایند
- مشاهده برآمدگی یا حباب روی لثه (علائم عفونت ریشه)
جدول راهنمای تغذیه بعد از عصب کشی دندان
| زمان بعد از درمان | توصیه غذایی | نکات ویژه |
| ۰-۲ ساعت | مطلقاً هیچ غذایی مصرف نشود | منتظر بمانید تا بی‌حسی/پانسمان رفع شود |
| ۲-۲۴ ساعت | غذاهای خیلی نرم، سوپ، ماست | بدون جویدن، قاشقی و خیلی آرام |
| ۱-۳ روز | پوره، برنج نرم، سبزیجات پخته | سراغ مواد نیمه جامد بروید |
| ۳ روز تا یک هفته | تست غذاهای نیمه نرم | اجتناب از تریدن روی دندان ترمیمی |
| بعد از یک هفته | بازگشت تدریجی به رژیم عادی | پرهیز از مواد خیلی سفت و چسبناک |
رعایت نکات بهداشتی و مراقبتی بعد از عصب کشی دندان
- شستشوی دهان: روزی ۲ تا ۳ بار با دهان‌شویه مطابق توصیه پزشک انجام شود.
- مسواک زدن: اطراف دندان درمان‌شده را با ملایمت مسواک کنید.
- نخ دندان: با آرامش و دور از محل پانسمان استفاده شود.
- مصرف دارو: تمام داروهای تجویزی (مسکن و آنتی‌بیوتیک) طبق دستور پزشک تا انتها مصرف شود، حتی اگر درد زودتر قطع شد.
حتما بخوانید:ایمپلنت دندان; راهنمای جامع برای انتخاب بهترین مرکز و متخصص در تهران
نکاتی درباره بازگشت تدریجی به رژیم غذایی عادی
بازگشت به رژیم عادی باید به‌آهستگی و بر اساس توصیه پزشک انجام شود. مواد سفت، ترد و چسبناک را تا ۲ تا ۳ هفته بعد به رژیم غذایی وارد نکنید تا دندان فرصت کافی برای ترمیم و بازسازی داشته باشد.
در صورت نیاز به روکش دائمی، تا زمان نصب آن، تمام اصول تغذیه‌ای و مراقبتی را جدی بگیرید.
سوالات پرتکرار بیماران درباره تغذیه بعد از عصب کشی
آیا بعد از عصب کشی دندان می‌توانم شیرینی یا شکلات مصرف کنم؟
تا چند روز اول مصرف این مواد توصیه نمی‌شود، چون قند زیاد باعث رشد باکتری و عفونت مجدد می‌شود.
چه نوشیدنی‌هایی بعد از درمان مجاز هستند؟
آب، آبمیوه طبیعی (غیر اسیدی)، شیر و چای ولرم بهترین گزینه‌ها است.
چند روز غذاهای نرم باید مصرف کنم؟
حداقل تا سه روز و تا زمان قطع کامل درد و ناراحتی، مصرف غذاهای نرم ادامه یابد.
در صورت شکستگی پانسمان یا دندان چه باید کرد؟
سریعاً به دندانپزشک مراجعه کنید و تا آن زمان از خوردن و آشامیدن با آن سمت پرهیز کنید.
چک‌لیست مراقبت بعد از عصب کشی
- پرهیز از خوردن تا زمان بهبودی بی‌حسی و پانسمان
- مصرف فقط غذاها و نوشیدنی‌های نرم، سرد و ولرم
- اجتناب کامل از مواد سفت و چسبناک
- رعایت بهداشت دهان و مصرف کامل داروها
- مراقبت مضاعف تا تثبیت نهایی روکش یا ترمیم دائم
- مشاوره با دندانپزشک در صورت بروز درد، التهاب یا عارضه غیرعادی
معرفی کلینیک تخصصی آریل دنتال
سلامتی دندان‌ها و حفظ آن‌ها پس از درمان‌هایی مثل عصب کشی، نیازمند توجه ویژه به رژیم غذایی و اصول مراقبتی است. اگر نگران سلامت دندان عصب کشی‌شده خود هستید یا سوال بیشتری دارید، متخصصان کلینیک تخصصی آریل دنتال آماده ارائه خدمات مشاوره و درمان‌های پیشرفته هستند.
اطلاعات تماس کلینیک آریل دنتال
📞 تلفن تماس
02191004488
📍 آدرس
تهران، نیاوران، خیابان باهنر، بعد از سه‌راه یاسر، پلاک ۲۸۴، طبقه همکف
